Odluka o vršenju roditeljskog prava može se promeniti ukoliko su se značajnije promenile okolnosti nakon donošenja te odluke. Iz obrazloženja:
Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno je primenjeno materijalno pravo kada je odbijen kao neosnovan zahtev tužioca, kojim je tražio da se promeni odluka o vršenju roditeljskog prava u odnosu na maloletno dete.
Članom 3. stav 1. Konvencije o pravu deteta propisano je da u svim aktivnostima koje se tiču dece od primarnog značaja su interesi deteta bez obzira na to da li ih sprovode javne ili privatne institucije za socijalnu zaštitu, sudovi, administrativni organi ili zakonodavna tela. Stavom 2. istog člana propisano je da se države članice obavezuju da detetu obezbede takvu zaštitu i brigu koja je neophodna za njegovu dobrobit, uzimajući u obzir prava i obaveze njegovih roditelja, zakonitih staratelja ili drugih pojedinaca koji su pravno odgovorni za dete i preduzimaju u tom cilju sve potrebne zakonodavne i administrativne mere. Ova obaveza preuzeta je članom 6. stav 1. Porodičnog zakona, kojim je propisano da je svako dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta u svim aktivnostima koje se tiču deteta. Članom 266. istog zakona propisano je da u sporu za zaštitu prava deteta i u sporu za vršenje odnosno lišenje roditeljskog prava sud je uvek dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta.
Članom 67. Porodičnog zakona, propisano je da je roditeljsko pravo izvedeno iz dužnosti roditelja i postoji samo u meri koja je potrebna za zaštitu ličnosti, prava i interesa deteta. Sadržina roditeljskog prava, koja se sastoji od dužnosti staranja o detetu, čuvanja i podizanja, vaspitanja i obrazovanja, zastupanja i izdržavanja deteta, kao i upravljanja i raspolaganja njegovom imovinom, regulisana je odredbama člana 68 - 74. Porodičnog zakona, a suština ovih dužnosti prava roditelja je dobrobit i najbolji interes deteta.
Porodični zakon ne isključuje mogućnost promene vršenja roditeljskog prava. Odluka o vršenju roditeljskog prava može da se promeni ukoliko su se značajnije promenile okolnosti nakon donošenja te odluke. Sud odlučujući o takvom zahtevu je dužan da ceni da li je došlo do novih okolnosti zbog kojih je neophodno promeniti odluku o vršenju roditeljskog prava, pri tome ceneći najbolji interes deteta. Najbolji interes deteta je pravni standard koji se ceni prema okolnostima svakog konkretnog slučaja, a zaštita interesa deteta je odlučujuća okolnost koja se ceni prilikom donošenja odluke o vršenju roditeljskog prava, odnosno promene odluke o vršenju roditeljskog prava.
Kada se pođe od utvrđenog činjeničnog stanja, da je maloletno dete stranaka nakon prestanka vanbračne zajednica nastavilo da živi sa tužiocem, da iako je pravnosnžnom presudom Osnovnog suda u Požarevcu, Sudske jedinice u Žagubici P2 970/12 od 25. 3. 2013. godine maloletno dete povereno tuženoj na samostalno vršenje roditenjskog prava, da je tužilac tuženoj tek prinudnim putem predao dete 14. 11. 2017. godine, da oba roditelja imaju očuvanu roditeljsku sposobnost i da su sposobni za vršenje roditeljskog prava, da majka u roditeljskoj ulozi ispoljava kapacitete da prepoznaje i ispunjava bazične i razvojne potrebe maloletnog deteta, da maloletno dete ima dobar odnos sa oba roditelja, da ne pokazuje strah u kontaktu sa majkom, da pokazuje interesovanje za igru sa oba roditelja uz dobru emocionalnu razmenu sa oba roditelja i da dete poslednje godine živi u domaćinstvu sa majkom i da nema psihopatoloških manifestacija da je promena porodičnog okruženja i život sa majkom i njenom porodicom dovelo do negativnog uticaja na psiho-fizički razvoj deteta, to Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pravilan zaključak nižestepenih sudova da nije došlo do promenjenih okolnosti, zbog kojih bi bilo potrebno da se promeni odluka o vršenju roditeljskog prava u odnosu na raniju odluku, kojom je dete povereno majci, ovde tuženoj i pravilno su odlučili nižestepeni sudovi kada su odbili, kao neosnovan, zahtev tužioca.
Neosnovani su i navodi revizije da je trebalo pribaviti mišljenje deteta sa kojim od roditelja želi da živi, s obzirom da iz nalaza i mišljenja Instituta za mentalno zdravlje sledi da je maloletno dete sposobno da iskaže svoje mišljenje o tome sa kojim roditeljem želi da živi. Navodi su neosnovani, jer sud kada je u pitanju najbolji interes deteta ne opredeljuje samo mišljenje deteta, već i druge okolnosti koje se tiču uzrasta i pola deteta, potreba deteta, kao i sposobnost roditelja da zadovolji potrebe deteta. Osim toga, stručni tim Instituta za mentalno zdravlje, koja ustanova je specijalizovana za posredovanje u porodičnim odnosima, obavio je intervju sa maloletnim detetom, pa su stoga nižestepeni sudovi pravilno zaključili da u konkretnom slučaju nije potrebno posebno pribaviti mišljenje deteta, niti u ovom slučaju, s obzirom na starosnu dob deteta ima povrede člana 65. Porodičnog zakona.
(Presuda Vrhovnog kasacionog suda, Pev. 191/19 od 31. 1. 2019)
